‘Het lichaam is niet alleen iets fysieks, maar ook functioneel en betekenisvol’ stelt Stuart Blume. De stelling is duidend voor de problemen die in deze Blind aan bod komen. Zo stond Stuart Blume ooit voor de keuze om zijn twee piepjonge dove zoons een cochleair implantaat te geven. Dit heeft hij niet gedaan. Een van de argumenten hiervoor was dat dove mensen volwaardig lid kunnen zijn van een ontwikkelde dovencultuur, die ooit door een gemeenschappelijke taal en geschiedenis is ontstaan. Slechthorenden echter, en de meeste mensen met een cochleair implantaat zijn dat, lijken nooit volwaardig lid te kunnen zijn van een cultuur, een horende of een dove. Deze sociale implicaties, hoewel zeer van belang voor het geluk van mensen, zijn meestal geen onderdeel van de lichamelijke werkelijkheid waar artsen zich over buigen.
Voor onszelf is het vaak onmogelijk om in het dagelijks leven alleen het fysieke objectief waar te nemen. Filters van sociale oordelen en vooroordelen bepalen ons waarnemen al voordat we de zintuiglijke informatie hebben verwerkt tot een totaal beeld, betoogt Annemieke Leensen. Doordat oordelen de waarneming beïnvloeden is het extra moeilijk te weten wat een te zeer vooringenomen beeld is en van welke beelden je op aan kan. De maatschappelijke in- en uitsluitingmechanismen zijn bijvoorbeeld ook op deze waarnemingkleurende oordelen gebaseerd.
Hele andere vragen zijn: Hoe kan materiaal, materiaal waarnemen? Wat zijn die bewuste kwalitatieve eigenschappen van waarneming (het gevoel pijn, de smaak zoet, de kleur rood) en zouden wij niet als zombies zonder ze kunnen? Dit zijn de eeuwenoude moeilijke problemen die veel filosofen nog steeds intrigeren. Volgens Joachim Leilich en Emile Michel Hobo kan een antwoord moeilijk gevonden worden in de materiële werkelijkheid. Maar hoe ze dan wel oplosbaar zijn?
Wij wensen u veel leesplezier.
De redactie
Blinden hun zicht terug geven, al is het voor een deel, doet nog het meest denken aan sciencefiction. Hoewel de recent ontwikkelde technologie van oogimplantaten en chirurgische ingrepen in sommige gevallen een uitkomst kan bieden, is het voor veel blinden nog wachten op een echte doorbraak. Al in 1992 ontwikkelde een Nederlandse natuurkundige een vrij revolutionair systeem genaamd The vOICe. Dit systeem maakt het mogelijk een visuele gewaarwording te creëren van de omgeving door gebruik te maken van de oren. Nu, bijna twee decennia later, loopt er nog vrijwel geen blinde gebruiker rond met dit systeem en rijst de vraag waarom dit idee nog niet is doorgebroken.
Lees verderIn de parapsychologie wordt onderzoek gedaan naar fenomenen als telepathie, precognitie en telekinese, welke te scharen zijn onder de term ‘psi’. Televisieprogramma’s als Wie wordt de nieuwe Uri Geller, waarin kandidaten moeten bewijzen te beschikken over paranormale gaven, genieten hoge kijkcijfers. De mens is altijd op zoek naar onverklaarde verschijnselen en mythen. Maar als deze verschijnselen worden onderworpen aan wetenschappelijke thesen blijft er vaak niks van over. Eva Lobach is een van de weinige wetenschappelijke onderzoekers in Nederland die zich aan deze parapsychologische fenomenen durft te wagen. In dit artikel bespreekt zij o.a. een van haar eigen onderzoeken naar de werking van psi.
Lees verderVoor een computer is een kleur een bepaalde kwantitatieve waarde in het register. Voor mensen daarentegen heeft bijvoorbeeld de kleur rood een subjectieve en kwalitatieve waarde. Hoe maken we deze kwalitatieve waarneming inzichtelijk, als dit überhaupt al mogelijk is? Emile Michel Hobo verkent het veld van de harde en zachte materie, van de kwantitatieve en kwalitatieve waarneming
Lees verderSensualiteit en erotiek spelen een belangrijke rol in de hedendaagse, westerse parfumcultuur. In de collectieve verbeelding gelden parfums als instrument van verleiding, hetgeen zowel tot uitdrukking komt in reclamecampagnes als in de regulering van het parfumgebruik in het alledaagse leven. Het genderonderscheid in de parfumerie is sterk verbonden aan plaats en tijd: het is een sociaal geconstrueerd, en vooral twintigste-eeuws verschijnsel dat in de loop van de tijd als min of meer vanzelfsprekend is gaan gelden. In dit artikel schetst de auteur de sociale en historische context waarin moderne olfactorische definities van mannelijkheid en vrouwelijkheid zich hebben ontwikkeld.
Lees verderIn de openingsscène van de film Perfume van Tom Tykwer wordt de afschuwelijke viezigheid van de stad Parijs niet alleen waargenomen door de ogen en oren, maar kun je de geur ook bijna ruiken. In Texas Chainsaw Massacre is het soms effectiever om je oren dicht te stoppen dan een kussen voor je hoofd te houden wanneer er ledematen worden afgezaagd. Bij het ervaren van films spelen niet alleen de ogen een rol. Een heel scala van zintuigen wordt geprikkeld om een boodschap, ervaring en emotie over te brengen. Lotte Kroese analyseert in haar artikel de relatie tussen film en de toeschouwer door een vernieuwende blik te werpen op de rol van zintuiglijke waarneming in de filmervaring.
Lees verderDe wereld om ons heen en alle objecten erin prikkelen onze zingtuigen: we ruiken bloemen, proeven een broodje kaas en horen de geluiden van ratelende toetsenborden. Deze informatie wordt door onze hersenen verwerkt. Echter, aan deze ervaringen wordt vaak nog een subjectieve component toegevoegd, namelijk een oordeel: ruiken de bloemen lekker? Hier rijst de vraag hoe deze informatie doordringt tot ons bewustzijn, en waarop het mentale oordeel over de informatie gebaseerd is. In dit artikel beschouwt Joachim Leilich de mentale verwerking van zintuiglijke prikkels en haar relatie tot het bewustzijn, maar ook tot de subjectieve ervaring.
Lees verderJe passeert iemand op straat. Een korte blik is voldoende om een beeld te vormen van deze persoon: wat voor soort werk doet hij, hoe ruikt hij, wat voor muziek luistert hij en wat is zijn ‘sociale status’. Welke rol spelen de zintuigen daarbij? Leensen legt in dit artikel uit hoe perceptie kan leiden tot onschuldige classificatie, maar ook sociale uitsluiting.
Lees verderStuart Blume kreeg twee dove zonen en koos ervoor om beide geen cochleair implantaten te geven. De carrière van Blume als wetenschapsdynamicus is misschien wel terug te voeren naar deze gebeurtenissen. Blume belicht hoe hij zijn ethische keuze op een wetenschappelijk wijze heeft benaderd.
Lees verder