Wetenschap is ontstaan om te verklaren wat we niet begrijpen, om te ontdekken wat we nog niet kennen, om het onbekende bekend te maken.
Maar als wetenschapper heb je altijd te maken met wat nog onbekend is in jouw vakgebied, met onbekende factoren in je onderzoek, en met voor jou en jouw discipline onbekende methoden of denkwijzen. In deze editie van Blind staan deze onbekendheden centraal: Hoe gaan we in de wetenschap om met wat we (nog) niet weten?
Economen worden geacht de toekomst van de economie te voorspellen. Marcel Boumans geeft in zijn artikel De economische toekomst is onbekend een heldere analyse van hoe de economische wetenschappelijke aanpak rekenschap aflegt van de onbekende factoren in toekomstvoorspellingen, waar andere wetenschapsdisciplines veel van kunnen leren.
Een hele andere onbekende dimensie ligt in het heelal. Gerard van den Akker beschrijft in zijn artikel Tussen twee werelden hoe onze interpretatie van het heelal kan worden verklaard en verworpen, aan de hand van de geschiedenis van het beeld van ons universum, door de eeuwen heen.
Het artikel Het evoluerende heelal: sterren, planeten en leven gaat niet over onze interpretatie van het heelal, maar over het ontstaan ervan. Marco Spaans beschrijft hierin hoe ons heelal en het leven op onze planeet tot stand gekomen is. Hij kijkt naar welke factoren nog onbekend zijn, onder andere in de zoektocht naar leven buiten onze eigen Aarde.
In Het onbekende in de wiskunde verkent Ronald Meester welke rol het onbekende speelt in de mathematische wetenschap in een filosofische beschouwing van verschillende belangrijke concepten in de wiskunde.
Yavanne van Tiggelen laat met haar illustraties in Ziende blind zien hoe de wereld eruit ziet door de ogen van de patiënten van de neuroloog Oliver Sacks, voor wie het bekende volslagen onbekend en onherkenbaar is.
Forensisch onderzoek poogt de ware toedracht van een gebeurtenis te ontdekken en heeft daarbij vaak te maken met vele onbekende factoren. Interdisciplinariteit speelt hier een belangrijke rol in, aldus Jan Koeleman in zijn column Onbekend bewijs.
Veel leesplezier gewenst!
De redactie
Forensisch onderzoek is ongetwijfeld de meest bekende en populaire vorm van interdisciplinair onderzoek, wat onder andere komt door misdaadseries op televisie zoals Baantjer en CSI.
In deze column gaat Jan Koeleman in op de interdisciplinaire kanten van de forensische wetenschap. Koeleman is derdejaarsstudent Psychobiologie aan de Universiteit van Amsterdam.
Lees verderIn dit artikel wordt u meegenomen in de geschiedenis van ons heelal en hoe hieruit uiteindelijk leven kan ontstaan. Via de oerknal, het vormen van de Melkweg en het ontstaan van de eerste onderdelen van leven, wordt bekeken wat nodig is voor het ontstaan van leven. Ook wordt een uitstapje gemaakt om te bekijken hoe we leven in het heelal kunnen ontdekken.
Lees verderWanneer onze voorouders ‘s nachts omhoog keken, zagen ze heel veel onbekende objecten in de hemel: sterren, planeten, de maan. Ze bedachten allerlei theorieën om te verklaren hoe het daarboven nu in elkaar steekt, welke samenkwamen in het boek Almagest van Ptolemaeus. Tussen de vijftiende en zeventiende eeuw kwam men erachter dat er veel meer aan de hand was dan dit boek verklaarde. Er werden nieuwe objecten ontdekt en de hemel gedroeg zich toch niet zoals Prolemaeus beschreef. Er kwamen nieuwe ideeën, die uiteindelijk leidden tot het boek Principia van Isaac Newton. In dit artikel beschrijft Gerard van den Akker aan de hand van drie belangrijke werken de overgang van het oude wereldbeeld, waar alles om de Aarde heen draait, naar het nieuwe, waar de planeten juist om de zon draaien.
Lees verderEr bestaat een diep geloof in de wetenschap, dat we over alle fenomenen alles precies te weten kunnen komen, en dat die kennis exact en zeker is. Misschien lukt ons dat nog niet vandaag, maar we gaan er vanuit dat dat ons wel in de nabije toekomst lukt. Dat geloof heet determinisme en de astronomie staat hiervoor model. Echter economie is geen astronomie. Maar dat betekent niet dat economie dan beter met astrologie vergeleken kan worden. Marcel Boumans laat zien dat het deterministische model van verklaren niet het ideale model voor alle wetenschappen is. Zo schiet het determinisme met haar aannames en voorwaarden tekort bij het doen van economische voorspellingen: er zijn simpelweg teveel onbekenden. Er is behoefte aan een ander soort wetenschappelijke aanpak.
Lees verderWat is het onbekende in de wiskunde? En hoe ga je daar mee om? Worden bepaalde concepten bedacht of ontdekt? Het antwoord op deze en andere vragen wordt in dit artikel gezocht. Zo wordt er bijvoorbeeld aandacht besteed aan de i en de x in vergelijkingen. Tot slot wordt er een uitstapje gemaakt naar de kansrekening.
Lees verderOm te kunnen zien is niet alleen minstens één oog nodig dat licht en donker, kleur en vorm kan onderscheiden, maar ook een stel hersenen dat begrijpt wat er gezien wordt. Hoewel het ons voorkomt alsof we simpelweg opvangen wat er is, vergt kijken aardig wat denkwerk. Zonder duiding, zonder toevoeging van oordelen over bijvoorbeeld diepte en afstand, ‘ziet’ een mens niets dan een verzameling vlekken en kleuren.
Het bestuderen van de afwijking om te ontdekken wat de norm is, is een methode die in de medische wetenschap, maar ook in de biologie, taalwetenschap en sociale wetenschappen gebruikt wordt. Patiëntenbeschrijvingen van de gevolgen van defecten aan de hersenen geven inzicht in wat er allemaal plaatsvindt in ons hoofd, juist als alles wel goed functioneert.
Lees verder