In de jaren ’50 en ’60 ontwikkelt Nederland een verzorgingsstaat. Deze tijd staat in het teken van economische voorspoed, maar dit houdt niet eeuwig aan. De inflatie van de dollar en daarmee de val van het Bretton Woods-stelsel in 1971 met daaropvolgend de eerste oliecrisis in 1973, betekent het einde van deze periode. In de jaren die daarop volgen loopt het begrotingstekort op en neemt de staatsschuld toe. Er komen steeds meer werklozen bij en de uitkeringsafhankelijkheid groeit.
Het kabinet stapt over op het voeren van een politiek beleid waarin wordt bezuinigd op collectieve uitgaven. In 1985 trekt de wereldeconomie weer op, maar pas in de jaren ’90 is onder het beleid van ‘Paars’ het gevoel van voorspoed weer terug. Momenteel is de economie opnieuw aan het wankelen.1 Over de toekomst van het politiek-economische beleid zijn verschillende geluiden te horen. Zal deze tijd een nieuw kantelpunt teweegbrengen in het economische systeem?
In deze editie staat de financiële crisis als een mogelijkheid tot transitie naar een alternatief economisch systeem centraal. In de artikelen worden verschillende alternatieve economieën besproken. Alle aspecten van economie komen aan bod: productie en consumptie, het politieke en het sociaal-economische, de financiële en monetaire kant.
Allereerst gaan we in op de financiële kant van onze economie en de politiek. De financiële systemen uit onze samenlevingen kunnen worden beschouwd als complexe systemen die gemakkelijk kunnen falen. Universitair hoofddocent Arjen Siegmann, gespecialiseerd in financiële markten en instituties, stelt vragen over de verantwoordelijkheid van de politiek bij het falen van zo’n systeem, en wat de gevolgen voor ons als burgers zijn als een financiële institutie instort. Wie heeft er eigenlijk controle over de economie en in hoeverre is de politiek nog onafhankelijk in haar beleidsvorming? De samenhang tussen de politiek en het financiële systeem komt aan bod in Siegmanns artikel Financiële democratie.
In het verlengde van het eerste artikel begint Sjors van Heuvelen zijn artikel met het bespreken van de toenemende mate van wantrouwen in banken onder de bevolking. Daarom zoeken spaarders en investeerders naar alternatieve manieren om hun kapitaal veilig te stellen, maar zijn er alternatieven mogelijk in deze maatschappij waarin we afhankelijk zijn van geld en dus banken? Nieuwe technologische mogelijkheden hebben geleidt tot de ontwikkeling van de Bitcoin. Kan deze virtuele coin dienen als alternatief voor de euro? Lees in Crypto-currency alles over het hoe en wat achter de Bitcoin.
Hele andere zorgen over de huidige economie en de gevolgen op ecologisch en sociaal-cultureel vlak, komen aan bod in de laatste drie artikelen. Jan Jonker, hoogleraar in duurzaam ondernemen, bespreekt allereerst in Werken aan de WEconomy het belang van structurele oplossingen in tijden van bezuinigingen. Het oude moet worden losgelaten en we moeten op weg naar een heel andere economie. De vraag is alleen, hoe gaan we dat doen en wat is onze rol daarin? Jan Jonker komt met het antwoord.
Eindeloze reproductie sluit aan op het vorige artikel. Het fenomeen recyclen kwam op als alternatief voor weggooien en momenteel gaat deze ontwikkeling verder en wordt upcycling gepresenteerd als alternatief voor recycling. Allard Haarman bespreekt in zijn column wat hiermee wordt bedoeld en stelt de vraag of we dit eigenlijk wel willen?
Uiteindelijk worden dezelfde problemen van het huidige economische stelsel besproken in het artikel Naar een economie van vrijheid. Dit keer wordt het echter toegepast op het westerse ontwikkelingsbeleid en de zwakke punten daarvan. Redactielid Petra van der Kooij bespreekt het gedachtegoed van ontwikkelingseconoom en filosoof Amartya Sen en past dit toe als mogelijke oplossing voor de crises van de moderne, ontwikkelde samenleving.
De redactie wenst u veel leesplezier!
Allard Haarman heeft zojuist zijn master Environment and Resource Management aan de VU afgerond met als specialisatie ‘energie’. In oktober 2013 begon hij aan zijn traineeship bij Enexis. Allard schreef voor Blind een column over het Cradle to Cradle principe.
Lees verderMet de economische crisis is ook de vraag opgekomen hoe we onze economie vanaf nu gaan vormgeven. Maar door alle bezuinigingen blijft het bedenken van structurele oplossingen voor alle problemen vaak nog liggen. Terwijl dit volgens Jan Jonker juist de tijd is om na te denken over nieuwe business modellen. In dit artikel beschrijft hij deze modellen en vijf transitielijnen langs welke deze veranderingen gaan plaastvinden.
Lees verderIn deze editie komen verschillende ideeën aan bod die zijn ontstaan door de financiële crisis. De crisis zorgt niet alleen voor een ommekeer op gebieden zoals duurzaamheid en economie, maar ook voor veranderingen in ons denken over het systeem. In dit artikel zet Arjen Siegmann uiteen hoe de financiële crisis de democratie ondermijnt.
Lees verderIn 2008 ontwikkelden computerprogrammeurs uit de anarchistische hoek in reactie op de crisis een financiële innovatie: de Bitcoin.
Is dit de toekomst: een maatschappij zonder fysieke munten en bankbiljetten en zonder instituten als banken? Gaan we betalen met digitale valuta die puur uit software bestaan, binnen een elektronische geldsysteem waarmee we -zonder de tussenkomst van banken – via internet transacties kunnen verrichten?
In dit artikel bespreekt Sjors van Heuveln het ontstaan, de risico’s en de toekomst van digitale valuta zoals Bitcoin.
Lees verderHet ontwikkelingsbeleid dat wij kennen is voornamelijk gericht op het nastreven van economische welvaart. De aanname hierbij is dat onze levensstandaard hiermee vanzelf zal verbeteren. Deze ontwikkelingsstrategie bleek gunstig voor de economie, maar is ten koste gegaan van natuurlijke grondstoffen, ecosystemen en samenlevingsverbanden.
Ontwikkelingseconoom en filosoof Amartya Sen schetst een nieuwe visie op ontwikkeling waarbij het nastreven van vrijheid centraal staat. In deze benadering is er meer aandacht voor de samenhang tussen de economie, machtsverhoudingen, cultuur en de leefomgeving.
Lees verder