Gouden imperfecties

Gouden imperfecties

Illustratie: Tes Miedema

Bij mij thuis hebben we een serviescrisis. In mijn studentenhuis vallen er regelmatig borden, kommetjes en kopjes kapot. De scherven worden altijd argeloos in de vuilnisbak gegooid en niemand voelt zich geroepen om nieuw servies te kopen. Het resultaat: er wordt gevochten om de twee resterende normale borden en de rest eet uit onhandige diepe borden of van plastic campingborden. In theorie zouden we de kapotte borden natuurlijk aan elkaar kunnen lijmen, maar dat kost tijd en dat hebben we als studenten niet. En laten we ook eerlijk zijn, aan elkaar gelijmde scherven met de lijmresten er nog tussen, zijn niet de borden waar ik graag mijn eten vanaf eet. Aanhangers van de Kintsugi-traditie uit Japan hebben hier geen enkele moeite mee, zij vinden juist schoonheid in kapot servies door kapotte borden en kopjes met goud te repareren.

Kintsugi betekent letterlijk ‘gouden verbinding’. Een variant op dit woord is Kintsukuroi dat ‘gouden reparatie’ betekent, en dat is ook vrij letterlijk wat er gedaan wordt. De gebroken stukjes van bijvoorbeeld een theekopje worden weer in elkaar gezet met gouden naden, en op deze manier krijgt een kapot serviesstuk een nieuw leven als kunstwerk. De traditie kent haar oorsprong in Japan in de periode van 1435-1490, de tijd van alleenheerser Ashigaka Yoshimasa. Hij was ook degene die de theeceremonie introduceerde. In deze ceremonie wordt op rituele wijze de thee langzaam in de kopjes gegoten en vervolgens een aantal keer rondgedraaid voordat het aan de drinker wordt gegeven. Deze kopjes werden volgens het schoonheidsideaal van de wabi-sabi-filosofie gemaakt, en het mooiste kopje was in handen van Ashigaka Yoshimasa. Ongelukkigerwijs viel dit kopje stuk. De keramisten die het probeerden te repareren, deden dit met een ijzeren draad die door gaten in het kopje werd getrokken. Daar werd het wel sterker, maar helaas niet mooier van. Na een woedende reactie van Ashigaka Yoshimasa probeerden de keramisten het kopje volgens de wabi-sabi-schoonheidsidealen te repareren, met als resultaat de Kintsugi-techniek.[i][ii]

In de Kintsugi-traditie ligt het accent op het kapot-zijn, en het is juist de imperfectie die het gerepareerde serviesstuk zijn schoonheid geeft. In de theeceremonie is dit terug te zien in de theekopjes die vaak stug en asymmetrisch zijn. De filosofie die achter deze traditie schuilt is de wabi-sabi-filosofie. Deze filosofie vindt schoonheid in imperfectie vanuit de overtuiging dat alles vergaat en niks ooit af of perfect is. De markeringen van de tijd worden om die reden gevierd, en de filosofie leert ons die markeringen te accepteren en te koesteren. Hierdoor heeft ook de levenscyclus een belangrijke plaats binnen de filosofie, en ook de dood als onderdeel van het leven wordt probleemloos omarmd. Een mooie verwoording van het wabi-sabi-schoonheidsideaal komt van architect Tadao Ando: “Wabi-sabi is underplayed and modest, the kind of quiet, undeclared beauty that waits patiently to be discovered”.[iii]

Maar hoe heel je dan een gebroken stuk serviesgoed met de Kintsugi-methode? Traditioneel werden de gebroken stukjes aan elkaar gelijmd met urushi, een lak van bomensap dat uitstekend werkt als lijm. Als er kleine scherven misten, dan werden deze gaten ook met de lak opgevuld. Vervolgens moest de lak weken drogen voordat de naden glad geschuurd konden worden. De term Kintsugi is ontleend aan de laatste stap in het proces: het verven van de naden met goud. Ondanks het gebruik van een kostbaar materiaal, is het niet zo dat het goud de waarde van het serviesstuk bepaalt. In plaats daarvan wordt de waarde gevonden in de manier waarop er naar het servies wordt gekeken. [iv]

Ook het holisme hier in het Westen kan zich vinden in de Kintsugi-traditie en past dezelfde techniek toe op emotioneel gebied. Iedereen loopt namelijk emotionele breuken op gedurende het leven, en zelfs als je herstelt, zal je nooit meer zal zijn zoals je was. Er zullen altijd littekens overblijven, net zoals je na het lijmen van een kopje nog steeds kan zien dat het kopje gelijmd is. En net zoals Kintsugi deze breuken accentueert met goud, zo kunnen ook wij onze emotionele littekens accentueren en onze onvolkomenheden accepteren als onderdeel van wie we zijn.[v] Kintsugi kan dus breder opgevat worden dan alleen de schoonheid van materiële objecten; het is een way of life die ons kan leren hoe we met moeilijke tijden om kunnen gaan en daar vervolgens sterker uit kunnen komen: “[It] can be a way to reframe hardships to remind yourself that you’re not a victim of your circumstances – and to help you come out the other side stronger”.[vi]

Deze manier van leven spreekt veel mensen aan. We leven immers in een samenleving waarin veel van ons leven op social media wordt gedeeld, en dit leven moet er vooral zo perfect mogelijk uitzien. Vooral de leuke en mooie momenten worden gedeeld en lichamelijke imperfecties kunnen met de steeds betere photoshop technieken ongemerkt worden weggefilterd. Dit zorgt voor slecht vergelijkingsmateriaal, en onderzoek laat zien dat hoe meer er vergeleken wordt met materiaal op social media, hoe lager het zelfbeeld vaak is.[vii] Gelukkig ontstaan er ook tegenreacties. Zo roept #LoveYourLines op om striae niet langer te verbergen en ook de body positivity-beweging op social media probeert te laten zien dat de schoonheidsidealen waar wij dagelijks op social media mee worden geconfronteerd niet haalbaar zijn. Schoonheid neigt meer en meer naar authenticiteit en diversiteit, en de Kintsugi-traditie kan hierin als een uitstekend voorbeeld dienen.

Bibliografie

[i] Lesser, Casey. The Centuries-Old Japanese Tradition of Mending Broken Ceramics with Gold. August 24, 2018. https://www.artsy.net/article/artsy-editorial-centuries-old-japanese-tradition-mending-broken-ceramics-gold (accessed March 26, 2021).

[ii] Carnazzi, Stefano. Kintsugi: the art of precious scars. January 30, 2016. https://www.lifegate.com/kintsugi#:~:text=The%20kintsugi%20technique%20may%20have,China%20to%20get%20it%20repaired. (accessed March 26, 2021).

[iii] Ando, Tadao. WHAT IS WABI-SABI? n.d. https://nobleharbor.com/tea/chado/WhatIsWabi-Sabi.htm (accessed April 12, 2021).

[iv] Lesser, Casey. The Centuries-Old Japanese Tradition of Mending Broken Ceramics with Gold. August 24, 2018. https://www.artsy.net/article/artsy-editorial-centuries-old-japanese-tradition-mending-broken-ceramics-gold (accessed March 26, 2021).

[v] van Hasselt, Evelyn. Kintsugi: genees jouw emotionele scherven met déze Japanse techniek. October 26, 2018. https://holistik.nl/kintsugi/#:~:text=Kintsugi%20is%20een%20Japanse%20kunstvorm,toepassen%20op%20je%20eigen%20leven (accessed Maart 26, 2021).

[vi] Ayuda, Tiffany. How the Japanese art of Kintsugi can help you deal with stressful situations. April 25, 2018. https://www.nbcnews.com/better/health/how-japanese-art-technique-kintsugi-can-help-you-be-more-ncna866471 (accessed April 12, 2021).

[vii] Wirtz, Derrick, Amanda Tucker, Chloe Briggs, and Alexander M. Schoemann. “How and Why Social Media Affect Subjective Well-Being: Multi-Site Use and Social Comparison as Predictors of Change Across Time.” Journal of Happiness Studies, 2020.

Sanne van der Marck (1998) studeert Filosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Voordat ze bij deze studie belandde, heeft ze een jaar Biomedische Wetenschappen en een jaar Gezondheidswetenschappen gestudeerd. Ze wil deze achtergrond met filosofie combineren door zich te gaan specialiseren in de medische ethiek en de fenomenologie. Bij Blind hoopt ze de wereld op net een andere, onverwachte, manier te kunnen beschrijven. 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *