Over de vraag waarom wij bepaalde dingen mooi of juist lelijk vinden, wordt al eeuwenlang gedebatteerd. Door recente ontwikkelingen in de neurowetenschap is het mogelijk geworden om te onderzoeken welke hersenprocessen bij de ervaring van schoonheid betrokken zijn. Het nieuwe vakgebied dat uit deze ontwikkelingen ontstaan is, neuro-esthetiek genoemd, probeert te verklaren hoe en waarom een dergelijke ervaring tot stand komt. Elise Seip laat zien tot welke inzichten over schoonheid onderzoekers in deze spannende nieuwe wetenschappelijke discipline lijken te komen, waarbij eveneens duidelijk wordt in welke mate evolutionaire verklaringen van toepassing kunnen zijn op een ‘abstracte’ ervaring als schoonheid.
Elise Seip studeerde psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. In 2007 behaalde zij aan diezelfde universiteit een master Cognitieve Science.
Lees verderHoewel de opdeling niet waterdicht is, betoogt Sander van Maas dat het concept ‘schoonheid’ uiteenvalt in meerdere categorieën. Naast de gewone, ‘ordinaire’ vorm van schoonheid, en de sublieme schoonheid, introduceert de schrijver een derde concept: de ‘affirmatieve’ schoonheid. Deze schoonheid kent geen precedent en dwingt je tot een sprong in de onbekende terreinen van je emoties. Affirmatie leidt men naar het onbekende en is daarom in potentie verregaand en gevaarlijk.
Dr. Sander van Maas is voorzitter van het Nederlands Genootschap voor Esthetica en hij is werkzaam binnen de leerstoelgroep Muziekwetenschap binnen de Faculteit voor Humanistiek van de Universiteit van Amsterdam. Als postdoc onderzoeker is hij op het moment betrokken in het project ‘New Music and the Turn to Religion’. Daarnaast onderwijst hij Muziek Esthetica aan het Conservatorium van Amsterdam. Van Maas’ publicaties bevatten onder meer een interdisciplinaire studie over Olivier Messiaen met de titel Doorbraak en Idolatrie: Olivier Messiaen en het geloof in muziek (Delft: Eburon, 2003).
Lees verderMet zijn Kritik der Urteilskraft, introduceerde Kant de esthetica als volwaardige tak van de filosofie. Sindsdien wordt dit werk vaak als uitgangspunt genomen van hedendaagse besprekingen van ‘schoonheid’. Schoonheid, en Kants analyse daarvan, zijn echter door de eeuwen heen in de filosofie van de kunst steeds verkeerd begrepen. In dit artikel herstelt Patrick Healy de betekenis die Kant oorspronkelijk aan schoonheid toekende, en bespreekt de implicaties voor ‘afgeleide kunst’ als architectuur.
Patrick E. Healy is docent wetenschapsfilosofie aan de bouwkundefaculteit van de Technische Universiteit Delft. In 2005 gaf hij een lezingenreeks over Beauty and the Sublime, waarin hij de ontwikkeling van filosofische esthetiek sinds de achttiende eeuw behandelde.
Lees verderHet spuiten van graffiti gaat niet alleen om de kick, het is onderdeel van een bepaalde levensstijl. Hoe groter de kans dat je gepakt wordt, des te meer respect dwing je af bij andere graffitikunstenaars. Wat geeft het voor gevoel om ‘s nachts een trein te bespuiten? En hoe verloopt het politieonderzoek naar de daders? In dit artikel geeft Diane Romashuk een beeld van een groep Nederlandse graffitispuiters.
Lees verderIn het Tropenmuseum was er van 2 februari tot en met 9 mei 2007 een expositie genaamd ‘Che! Een commerciële revolutie’. De ongekende beroemdheid van Che Guevara’s portret stond hierin centraal. De groeiende faam van deze foto heeft in de loop van de tijd gezorgd voor een langzame vervaging van de originele betekenis ervan. Het wordt duidelijk dat de foto is toegeëigend, en, niet minder belangrijk, kon worden toegeëigend door een uiteenlopende groep van mensen met verschillende belangen. Hierdoor geïnspireerd is het onderstaande artikel ontstaan. De schrijfster probeert te achterhalen hoe nou juist déze foto van déze man een roem ten deel viel die wellicht groter is dan die van de Mona Lisa of Madonna.
Maud Dahmen studeert Psychobiologie en Filosofie aan de Universiteit van Amsterdam.
Lees verderVan 20 januari tot en met 30 april 2007 was er in het Gemeentemuseum Den Haag een ode aan the Sixties. Aan de hand van allerlei objecten, beeld en geluid kon de bezoeker zich laten onderdompelen in dit decennium dat alweer zo lang voorbij lijkt. De jaren zestig worden nog altijd met name geassocieerd met rebellie, het doorbreken van taboes, het schoppen tegen conventies. Jetske van Heemstra bezocht deze tentoonstelling en vraagt zich af deze rebellie wel precies inhield wat wij denken, en of wij er in deze tijd nog altijd lering uit trekken.
Jetske van Heemstra studeert sinds 2003 Sociologie en Psychologie aan de Universiteit van Amsterdam.
Lees verderAls je een boek leest neem je taal tot je en vorm je een beeld. Als je een beeld ziet probeer je hier grip op te krijgen door dit in taal om te zetten. In die zin lijkt voor taal en beeld een specifieke, verschillende rol weggelegd. Maar is dit niet slechts schijn? Kan taal zelf niet direct een beeld laten ontstaan? En kan beeld niet bestaan uit taal? In dit artikel worden twee artiesten uitgelicht die met precies deze vragen experimenteren. Mark Manders is kunstenaar en gebruikt taal als beeld. Peter Verhelst is een schrijver die met taal beeld in letters probeert om te zetten.
Lees verderDe Engelse schrijfster Virginia Woolf was een groot bewonderaar van de kunstwerken van haar zus Vanessa. In navolging van haar zuster probeerde zij in haar eerste experimentele roman Jacob’s Room met woorden een impressionistisch kunstwerk te scheppen. In dit artikel laat Leonie Wolthuis zien hoe Virginia Woolfs liefde voor beeldende kunst ontstond en hoe Virginia Woolf Jacob’s Room tot een schilderij van taal maakte.
Lees verderWelk rol zou kunst kunnen vervullen binnen de wetenschap? In dit artikel onderzoekt Tine Wilde hoe de verbeelding ons kan helpen om complexe problemen inzichtelijk te maken. Ze betoogt daarmee een interdisciplinaire samenwerking tussen kunst, wetenschap en filosofie.
Lees verderIn dit artikel definieert Elisa Hermanides het postmoderne denken aan de hand van Lyotard en Derrida. Vervolgens confronteert zij het postmodernistische idee van het einde van de objectieve wetenschap met de geschiedenis en de biologie, twee verschillende disciplines.
Lees verder